Hastalıkları Yaşam Tarzımızı Değiştirerek Önleyebilir miyiz?

Bilimsel ve tıbbi literatür, günlük alışkanlıkların ve yaşam tarzının kısa ve uzun vadeli sağlık ve yaşam kalitesi üzerinde etkisi olduğunu desteklemektedir. Bu etki olumlu veya olumsuz olabilir. Birçok bilimsel çalışma, düzenli fiziksel aktivitenin, sağlıklı bir vücut ağırlığının sürdürülmesinin, sigara içilmemesinin ve sağlıklı beslenmenin sağlığa olumlu katkılarının olduğunu savunmaktadır. Geleneksel tıbbın aksine, yaşam tarzı tıbbının odak noktası kronik hastalıkların tedavisi değil, daha çok önlenmesidir. Kronik hastalıklar şu anda ölüm ve sakatlığın önde gelen nedenidir ve sağlık harcamalarımızın çoğundan sorumludur. Bu kronik rahatsızlıkların çoğu önlenebilir ve sağlıksız bir yaşam tarzının sonucudur. Tedavilerde hastalıkların temel nedenlerinin görmezden gelinmesi ve sadece semptomlara yönelik uygulamalar tam bir iyileşmeyi engelleyen faktörlerdendir. Kalp damar hastalıkları, kanser ve tip 2 diyabet gibi kronik hastalıkların çoğunun yetersiz beslenme ve fiziksel hareketsizlik sonucu oluştuğu yine birçok bilimsel çalışmada kanıtlanmıştır.

Hangi Hastalıkları Yaşam Tarzımızı Değiştirerek Önleyebiliriz?

Kalp-Damar Hastalıkları

Her gün en az 30 dakika fiziksel aktivite yapmak, sigara içmemek; daha fazla balık, tam tahıl, meyve ve sebzeden oluşan bir diyet tüketmek ve sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak hem erkeklerde hem de kadınlarda kalp hastalıkları vakalarını %80'in üzerinde ve diyabet vakalarını %90'ın üzerinde azaltabilir. Yapılabilecek fiziksel aktivite önerileri; orta hızda yürüyüş, mümkünse bisiklet, yüzme, bahçe işleri olabilir.

Diyabet

Diyabetli bireyler, kişiselleştirilmiş tıbbi beslenme tedavisi (MNT) için yönlendirilmelidir. MNT, sağlıklı vücut ağırlığına ulaşmak, diyabet komplikasyonlarının geciktirilmesi veya önlenmesi amacıyla sağlıklı beslenme modellerini teşvik eder.

Diyabet hastaları düzenli olarak hem aerobik hem de direnç egzersizi yapmaya teşvik edilmelidir. Aerobik aktivite nöbetleri, haftanın çoğu gününde günde 30 dakika veya daha fazla hedefle ideal olarak en az 10 dakika olmalıdır. Son kanıtlar, diyabetli bireylerin bilgisayar başında çalışma, TV izleme vb. Gibi faaliyetlerde hareketsiz olarak harcanan zamanı azaltmaya veya kısa bir süre ayakta durarak, yürüyerek veya hafif fiziksel aktiviteler yaparak hareketsiz faaliyetleri bozmaya teşvik edilmesi gerektiğini desteklemektedir.

Kanser

Yaşam tarzı önlemleri hem kanserin önlenmesinde hem de halihazırda kansere yakalanmış bireylerin tedavisinde kritik öneme sahip bir rol oynamaktadır. Dahası, yaşam tarzı önlemleri, kanserden kurtulanların sağlıklı kalmasında da çok önemli bir rol oynamaktadır. Yine yapılan bir çalışmada, fiziksel olarak aktif olmayan insanlarda kolon kanseri riski %27 artmıştır.

Önerilebilecek Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Fiziksel Aktivite

Fiziksel aktivite, genel sağlık ve çeşitli hastalıkların hem önlenmesi hem de tedavisi için hayati önem taşıyan bir bileşendir. Düzenli fiziksel aktivitenin KVH, tip 2 diyabet, metabolik sendrom, obezite ve belirli kanser türlerini azalttığı özellikle gösterilmiştir. Ek olarak, düzenli fiziksel aktivitenin akıl sağlığında iyileşme ve depresyonda azalma ve stresin iyileştirilmesi için önemli olduğuna dair güçlü kanıtlar vardır.

Fiziksel aktivitenin yetişkinlerde aşırı kilo alımını önlediği veya en aza indirdiği, ayrıca çocuklarda aşırı vücut ağırlığı riskini azalttığı gösterilmiştir. Fiziksel aktivite, kadınların hamilelik sırasında aşırı kilo alma olasılığını azaltarak, gebelik diyabeti geliştirme olasılıklarını azaltır. Fiziksel aktivite ayrıca doğum sonrası depresyon olasılığını azaltabilir. Düzenli fiziksel aktivitenin iyileştirdiği diğer koşullar osteoartrit ve hipertansiyondur. Sonuç olarak, düzenli fiziksel aktivitenin birçok faydası, onu sağlık ve esenliğe yönelik kapsamlı bir yaşam tarzı tıbbı yaklaşımının parçası olarak tüm çocuklara ve yetişkinlere önerilmesi gereken temel hususlardan biri haline getirmektedir.

Sağlıklı Beslenme ve Kilo Kontrolü

Birçok yönden aşırı kilo ve obezite, yaşam tarzı hastalıklarının özünü temsil eder. Fazla vücut ağırlığı, kalp-damar hastalıkları, diyabet, bazı kanser türleri, kas iskelet bozuklukları, artrit dahil birçok kronik hastalıkla ilişkilendirilmiştir. Obezite tedavisinin temel taşı, kilo alımını önlemek için sağlıklı beslenmeye-diyete dikkat etmeye- veya kilo kaybını sağlamak için egzersiz yapmaya teşvik eden yöntemlere dayanır. Hem fiziksel aktivite hem de beslenmeyi içeren bu yaşam tarzı faktörleri, bu sonuçlara ulaşmak için temel uygulamalardır.

Sigarayı Bırak!

Sigara içmenin kalp hastalığı ve felç, diyabet ve kanser dahil olmak üzere birçok kronik hastalık riskini önemli ölçüde artırdığına dair çok sayıda kaynaktan çok sayıda kanıt bulunmaktadır. Kadınlarda sigara içmenin sağlık riskleri erkeklerle eşdeğerdir. Sigarayı bırakan bireylerde hem kalp-damar hastalığı hem de kanser riskinin azaltılmasında önemli faydalar artmaktadır. Bu faydalar çok kısa bir süre içinde ortaya çıkar. Pasif içiciliğin de birden fazla kronik hastalık riskini de artırdığı unutulmamalıdır, çünkü pasif içicilik çok sayıda kanserojene maruziyeti içerir.

Sonuç olarak fiziksel olarak aktif olmak, doğru beslenmek, kilo yönetimi, tütünden kaçınma ve stresi azaltma, kronik hastalık riskini azaltabilecek ve yaşam kalitesini artırabilecek yöntemlerdir. Yaşam tarzınızı değiştirecek önerileri size yalnızca doktorunuz, fizyoterapistiniz ve diyetisyeniniz verebilir. Bu nedenle sağlık profesyoneli olmayan kişilerin önerilerini dedikkate almamak gerekir.

Faik Emre Kaya
https://www.facebook.com/fzt.emrekaya/
fzt.faikemre@gmail.com