Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?

Otizm spektrumu bozuklukları (OSB), Amerikan Psikiyatri Birliği’nin 2013 yılında yayımladığı Ruhsal Bozukluklar Tanı ve İstatistik Kitabı-5’e (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders-5/DSM- 5) göre, sosyal iletişim ve etkileşimdeki kalıcı yetersizlikler, sınırlı/yinelenen davranış örüntüleri, aynılıkta ısrarcılık, rutinlere bağlılık ve duyusal uyaranlara aşırı duyarlılık ya da duyarsızlıkla kendini gösteren ve belirtileri çok yoğun olarak 24 ay ve sonrasında ortaya çıkan bir gelişimsel yetersizliktir (DSM-5, 2013, Çev: Köroğlu, 2013).

Sıklık Yaygınlık

Uzun yıllar boyunca otizmin nadir bir hastalık olduğu ifade edildi. 1990‘lı yıllardan sonra artık çok nadir olmadığı gündeme geldi ve bugün artık farklı ortam ve yöntemlerle yapılan bütün çalışmalar otizm spektrum bozukluğunun sıklığının %1’in üzerinde olduğunu göstermektedir. Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), Hastalıkları Kontrol Etme ve Önleme Merkezi (Centers for Disease Control Prevention)'nin verilerine göre 2006 yılında her 150 çocuktan 1’inde otizm görülürken, 2012 yılında her 88 çocuktan 1’inde otizm görülmüştür. 2014 yılında verilen son bilgiye göre de, her 68 çocuktan 1’inde otizm görülmektedir (CDC 2012). Yine kapsamlı bir epidemiyolojik çalışma Güney Kore’de yapılarak, 7-12 yaş arası 55 bin çocuğun değerlendirilmesi sonucunda, OSB prevalansı %2.64 olarak saptamıştır (Kim 2011). Cinsiyet açısından bakıldığında OSB’nin erkeklerde kızlardan 3-4 kat fazla görüldüğü bildirilmektedir. Fombone (2005) yaptığı çalışmada normal zekalı OSB’lilerde Erkek:Kız oranını 5.75/1, zeka özürlü grup için ise bu oranı 1.9/1 olarak bildirilmiştir. OSB erkeklerde daha yaygın görülmektedir, ancak kadınlarda daha ağır seyrettiği ve daha fazla mental retardasyonun (zeka geriliği) eşlik ettiği bilinmektedir.

Otizm Spektrum Bozukluğunun Nedenleri?

OSB’lilerde 2-3 yaş arasında Manyetik Resonans Görüntüleme (MRI) çalışmaları anormal beyin büyümesi olduğunu saptamıştır. Bu çocukların doğumda beyinlerinin ya normal ya da az miktarda küçük olduğu tespit edilince bu aşırı büyümenin ilk 2 yılda olduğu düşünülmektedir. Bu yorumların bir kısmı çocukların doğumda ölçülen baş çevresine dair bilgilere dayanmaktadır. Pek çok çalışmada OSB’li çocukların önemli bir kısmının baş çevresinin 6-14 aylıkken büyüdüğünü ve bu süreçte sıklıkla normal ortalamanın +1 sapma gösterdiğini belirtmiştir (Courschene ve Webb 2011).

Sonuçta şu an otizmin nörobiyolojisini anlamak konusunda hangi noktadayız? Otizm, nörogelişimsel bir bozukluktur. Beynin erken evrelerde gelişiminde görülen bir değişimdir. Bu değişim, zaman içinde gen ve çevre etkileşimi ile gerçekleşmektedir (Mukaddes 2013).

Sosyal İletişim Ve Sosyal Etkileşim

• Göz teması kuramama, vücut dilini anlamama ve kullanamama, parmakla işaret ederek gösterme gibi jestleri anlama ve kullanmada yetersizlik,
• Yüz ifadelerinde ve sözel olmayan iletişimlerinde sınırlılık gibi sosyal etkileşim kurma amacıyla kullanılan sözel olmayan iletişim davranışlarında yetersizlik,
• Karşılıklı konuşma başlatma ve sürdürmede yetersizlik, ilgileri ve duyguları paylaşmada sınırlılık, sosyal iletişim başlatma ya da sosyal etkileşime tepkide bulunmada yetersizlik gibi karşılıklı sosyal-duygusal tepkilerde yetersizlik,
• Sosyal bağlamlara uygun davranamama, hayali oyun oynayamama, arkadaş edinememe ve akranlarına karşı ilgisizlik gibi ilişki kurma, sürdürme ve ilişkiyi anlamada yetersizlik.

Tekrarlanan (Sterotipik) Takıntılı Davranışlar

• Tekrarlanan ya da takıntılı motor davranışlar, nesne kullanma ya da konuşma
• Aynılık üzerinde ısrar etme, rutinlere aşırı bağlılık
• Yoğunluğu açısında anormal denilebilecek derecede takıntılı ve sabit ilgilere sahip olma
• Belli ses, doku ya da koku gibi duyusal uyaranlara karşı aşırı tepkili olma ya da tepkisiz kalma

Otizm Spectrum Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur ve Tedavisi Nelerdir?

Çocuk ruh sağlığı hastalıkları uzmanı, çocuk ruh sağlığını değerlendiren, tanılayan ve tedavi eden doktordur. Çocuğunuzu gözler, sizinle görüşme yapar, gerekirse tanı konulmasına destek olacak bir takım ölçekleri doldurmanızı isteyebilir. Uluslar arası tanı ölçütlerine göre çocuğunuzu değerlendirir, tıbbi muayenesini yapar ve tanısını koyar. Gerekirse tıbbi tetkik ve ilaç tedavisi önerir. İlaç, eğitime destek olmak ve istenmeyen davranışları kontrol altına almak amacıyla verilir. Otizm spektrum bozukluğunun ilaçla tedavisi henüz mümkün değildir.